Choroba, w której początkowo możemy odczuwać zmęczenie czy ciężkość nóg, zwłaszcza po całym dniu pracy, po dłuższym staniu czy siedzeniu. Stopniowo mogą pojawiać się bóle nóg, świąd skóry powyżej kostek, kurcze łydek, czy w kolejnym etapie obrzęki podudzi. Oprócz dolegliwości, które nas niepokoją, pojawiają się na nogach zmiany żylne widoczne gołym okiem: drobne – do 1 milimetra średnicy, sino-niebieskie włosowate żyłki – telangiektazje (pajączki żylne), trochę szersze – do 3milimetrów średnicy żyły siatkowate, czy jeszcze większe, kręte poszerzenia żył – żylaki. Kolejnym etapem rozwoju CVD są zmiany skórne na podudziach – przebarwienia, wypryski, zmiany zapalne skóry, stwardnienia i zaniki skóry. Zbiorczo określamy je pojęciem – zmiany troficzne. Najbardziej zaawansowanym objawem choroby żylnej jest owrzodzenie żylne podudzi. Te bardziej rozwinięte etapy choroby, od zmian troficznych po owrzodzenia określamy nazwą przewlekła niewydolność żylna (PNŻ).

Kilka z opisywanych powyżej zmian, których leczeniem zajmujemy się w naszym ośrodku możesz zobaczyć tutaj – Galeria.

Jak definiować przewlekłą niewydolność żylną kończyn dolnych?

  • jest to utrwalone zaburzenie odpływu krwi żylnej z kończyn
  • wrodzone lub nabyte, nieprawidłowe funkcjonowanie układu żylnego, związane z niewydolnością zastawek żylnych, z lub bez towarzyszących zaburzeń odpływu krwi żylnej, które może dotyczyć układu żył powierzchownych, głębokich lub obu tych układów równocześnie (definicja J. Portera i Ad Hoc Committee (J. Vasc. Surg., 1995)

Niewydolność mechanizmów powrotu żylnego prowadzi do rozwoju nadciśnienia żylnego – zastój krwi pogarsza odżywienie tkanek, dochodzi do rozwoju zmian zapalnych, a następnie zanikowych skóry i tkanek miękkich kończyny.

Jaka jest etiologia przewlekłej choroby żylnej?

Co powoduje, że zastawki obecne w żyłach powierzchownych i głębokich kończyn dolnych tracą swoją wydolność, a ściany żył stają się wiotkie i zanika właściwa im sprężystość? Co powoduje, że pojawia się refluks, czyli cofanie się krwi w dół nogi?

Ciągle dyskusyjne pozostaje pytanie, czy tylko czynniki dziedziczne odpowiedzialne są za opisane powyżej zmiany. Wydaje się, że  częściej niż kiedyś przyczyną rozwoju żylaków na nogach jest coraz bardziej statyczny tryb naszego życia – dużo stania czy siedzenia i mało ruchu. Przewlekła niewydolność żylna w krajach rozwiniętych występuje dużo częściej (50% kobiet w Europie Zachodniej) niż w krajach, gdzie postęp cywilizacyjny jest opóźniony – np. zaledwie 0,1% kobiet żyjących w wioskach Nowej Gwinei.

Jak rozpoznać przewlekłą chorobę żylną?
Badanie przewlekłej choroby żylnej wymaga dużej wprawy i jest często bardziej pracochłonne niż ocena chorób tętnic. W celu postawienia rozpoznania choroby żylnej i ustalenia stopnia jej zaawansowania, niezbędne jest specjalistyczne badanie flebologiczne, które powinno być zawsze poszerzone o badanie stanu żył i przepływów krwi metodą USG Duplex Doppler. W naszym ośrodku wykonujemy badanie USG Duplex Doppler standardowo u każdego pacjenta.
Dużym ułatwieniem w badaniu jest wprowadzenie spójnych klasyfikacji CVD, pozwalających na dokładniejsze oszacowanie stopnia zaawansowania zmian chorobowych. Dobrym przykładem jest powszechnie stosowana klasyfikacja CEAP . Oceniając stan chorego wg tej klasyfikacji bierze się pod uwagę objawy kliniczne (C), etiologię choroby (E), anatomiczną lokalizację zmian chorobowych (A) i patofizjologię (P). Rzadziej w ocenie stanu żył stosowana jest klasyfikacja Widmera czy Portera.

Jaka jest profilaktyka przewlekłej choroby żylnej?

Chory z niewydolnością układu żylnego, chcąc zwolnić postęp choroby i zapobiec rozwojowi m.in. żylaków, zmian skórnych czy obrzęków kończyn dolnych powinien stale przestrzegać wielu zasad profilaktyki:

  • unikać długiego stania lub siedzenia w bezruchu – w czasie pracy stojącej kilkuminutowe spacery, w czasie pracy siedzącej często poruszać stopami czy choćby palcami stóp, wstawać, robić przysiady, unosić nogi na palcach, napinać mięśnie łydek. Nie należy zakładać nogi na nogę. Czytanie lub pisanie w pozycji siedzącej ze zgiętymi nogami w stawach kolanowych i biodrowych sprzyja zastojowi krwi w nogach i rozwojowi żylaków
  • trzymać nogi wyżej – w każdej sprzyjającej sytuacji położyć chociaż na chwilę nogi powyżej poziomu, na którym siedzimy lub leżymy, np. nogi na kanapę lub na taboret stojący obok
  • unikać wysokiej temperatury – przeciwwskazane są gorące kąpiele, opalanie się, sauna, solarium, gorący wosk
  • zapobiegać nadwadze i unikać przeciążeń fizycznych, np. siłowni, dźwigania ciężarów
  • dieta bogatowłóknikowa
  • czynny odpoczynek – chodzenie, uprawianie sportu – pływanie, gimnastyka, jazda na rowerze, aerobic, taniec, fitness
  • rezygnacja z noszenia podkolanówek i podwiązek ciasnych głównie na górnym brzegu oraz spodni obcisłych zwłaszcza w okolicy pachwin
  • jeśli wskazane, stosowanie stopniowanej kompresjoterapii – specjalistyczne podkolanówki, pończochy lub rajstopy elastyczne, odpowiednio dobrane bandaże kompresyjne, opaski elastyczne (także w czasie ciąży – szczególnie ważne pierwsze trzy miesiące – wtedy zaczyna rozwijać się niewydolność żylna).

 

Wielogodzinne stanie lub siedzenie w bezruchu (np. przy komputerze) zwiększa zastój krwi w żyłach dolnej części podudzia. Czujemy wtedy zmęczenie nóg, nieprzyjemne napięcie i bóle, łydki stają się twarde i obolałe. Poruszanie nogami i napinanie mięśni łydek w trakcie siedzenia czy stania „wypompowuje” zalegającą  krew w górę do serca. Poprawia to krążenie i wzmacnia żyły. Ruch nawet intensywny, ale dopiero po kilkunastu godzinach pracy (np. aerobic czy spinning wieczorny) nie przywraca w pełni sprawności żył.

Jak leczyć przewlekłą chorobę żylną?
Bardziej szczegółowe informacje dotyczące postępowania diagnostycznego i leczenia na różnych etapach tej choroby
znajdziecie Państwo na naszych stronach w dziale „DIAGNOSTYKA” oraz „LECZENIE”.

Zachęcamy do zapoznania się z zamieszczonymi tam informacjami, mając nadzieję,
że będą one przydatne w dalszych decyzjach dotyczących diagnostyki i leczenia dolegliwości
związanych z chorobą żył.