To nieinwazyjna metoda leczenia chorób żył z użyciem  materiałów elastycznych i nieelastycznych. Mogą to być specjalistyczne bandaże kompresyjne lub gotowe wyroby w formie podkolanówek, krótkich i długich pończoch oraz rajstop.  Kompresjoterapia może być stosowana na każdym etapie choroby i w niektórych przypadkach stanowi podstawowy element leczenia. Dotyczy to np. obrzęków  (szczególnie w ciąży) czy owrzodzeń podudzi. Leczenie uciskowe jest bardzo ważną częścią profilaktyki oraz kompleksowego leczenia żylaków kończyn dolnych, obrzęków limfatycznych czy żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej.

W naszym ośrodku każdy pacjent, u którego są wskazania do kompresjoterapii ma przeprowadzone dokładne badanie pozwalające na indywidualne dopasowanie wyrobu kompresyjnego z odpowiednią klasą ucisku. Jest to badanie flebologiczne, zawsze połączone z oceną naczyń i przepływów krwi metodą USG Duplex Doppler. Dodatkowo przed zastosowaniem leczenia uciskowego konieczne jest zbadanie prawidłowego ukrwienia tętniczego – zbyt mały dopływ krwi do palców stopy po zastosowaniu kompresjoterapii może jeszcze bardziej się zmniejszyć, doprowadzając do powikłań związanych z niedokrwieniem stopy. Oceniamy  sprawność fizyczną pacjenta – usztywnienie stawów czy kręgosłupa może uniemożliwiać zakładanie wyrobów uciskowych. Badamy skórę pod kątem poszukiwania obszarów podatnych na uszkodzenie, np. zmiany troficzne. Zwracamy też uwagę na wywiad dotyczący alergii – przy produkcji wyrobów kompresyjnych używa się m.in. elastan, nylon i lycrę. W przypadku gdy pacjent wykazuje reakcje alergiczne na jeden z rodzajów włókien, dobieramy wyroby z innych materiałów z większą zawartością bawełny.

Po specjalistycznym badaniu dobieramy najlepszy wyrób kompresyjny z odpowiednim stopniem ucisku.

Przy wyrobach o większym stopniu ucisku pacjent dostaje od nas receptę na ich zakup.

Wskazania do kompresjoterapii:

  • wczesne postaci przewlekłych chorób żył – szczególnie kiedy pojawia się ciężkość i zmęczenie nóg, a następnie obrzęki podudzi. Na tym etapie choroby stosujemy w leczeniu elastyczne podkolanówki, pończochy lub rajstopy kompresyjne. Korzystne efekty przynosi już ucisk w wysokości 10-15 mm Hg (I stopień kompresji)
  • owrzodzenia żylne i zmiany troficzne – nasze doświadczenie i wyniki badań jednoznacznie wskazują na istotne przyspieszenie gojenia owrzodzeń żylnych u chorych stosujących terapię uciskową. W związku z tym jest ona zalecana jako jeden z podstawowych elementów leczenia tych chorych. Zastosowanie kompresji poleca się także w celu uniknięcia ryzyka nawrotów owrzodzeń i zapobiegania powstawaniu nowych. W leczeniu tych zmian stosujemy bandaże krótko rozciągliwe albo wielowarstwowe bandaże nieelastyczne. Nie ma zdecydowanej przewagi któregoś z typów materiałów (bandaże elastyczne, pończochy). Kompresję zawsze dobieramy indywidualnie. Musimy zwracać uwagę na obecność cech niedokrwienia kończyn (zimne stopy, sine palce, zaburzenia czucia)
  • zakrzepica proksymalnych odcinków żył kończyn dolnych (w żyle udowej i podkolanowej)ucisk o sile 20-30 mm Hg (II stopień kompresji) stanowi skuteczną metodę uzupełniającą farmakoterapię, pozwalającą zmniejszyć obrzęk i ból, przyspieszyć rehabilitację chorego i poprawić jakość jego życia. Stosowanie ucisku może zmniejszyć ryzyko powstania późnych powikłań, czyli tzw.zespołu pozakrzepowego (obrzęki, zmiany troficzne podudzi, owrzodzenia )

Przykłady chorób zobacz w dziale Galeria

  • zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych – ucisk kończyny zmniejsza obrzęk i ból, przyspiesza proces gojenia.
  • obrzęki chłonne (limfatyczne) – podstawową przyczyną obrzęku chłonnego jest niewydolność naczyń chłonnych i zaburzenia odpływu chłonki. Zewnętrzny ucisk zwiększa ciśnienie hydrostatyczne, ułatwiając odpływ chłonki w kierunku tułowia. Zastosowanie samego tylko elastycznego ucisku kończyny dolnej u pacjentów z zastojem limfatycznym owocuje znamiennym zmniejszeniem obrzęku. Efekt ten jest dodatkowo wzmacniany manualnym drenażem chłonnym. We wczesnej fazie leczenia obrzęku chłonnego, natychmiast po zastosowaniu drenażu manualnego, najlepszym sposobem zmniejszenia obrzęku jest ucisk za pomocą bandaży nieelastycznych. Bandaż zakłada się wielowarstwowo, poczynając od dystalnego odcinka kończyny w kierunku tułowia, ewentualnie przekładając poszczególne warstwy watą. W fazie leczenia podtrzymującego  zaleca się stosowanie elastycznego rękawa, o maksymalnym możliwym do zniesienia stopniu ucisku, co pozwala utrzymać efekt redukcji obrzęku. U części chorych może zajść konieczność zastosowania wielu warstw materiału uciskowego

  • po operacjach i zabiegach dotyczących układu żylnego, np. po operacji żylaków kończyn dolnych czy po skleroterapii,  leczenie uciskowe stanowi nieodzowny element postępowania.  Zastosowanie elastycznych pończoch uciskowych lub bandaży kompresyjnych zmniejsza zdecydowanie niebezpieczeństwo zakrzepicy żył głębokich i zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych. Pozytywnym efektem ucisku stosowanego pooperacyjnie  jest poprawa gojenia ran, zmniejszenie bolesności, zapobieganie powstawaniu krwiaków oraz przyspieszenie powrotu chorego do pełnej aktywności.  U chorych, u których nie stwierdza się zmian troficznych oraz zaburzeń krzepnięcia, wystarczy stosować ucisk przez tydzień po operacji lub zabiegu.
  • u osób  odbywających długie podróże samolotem –  zastosowanie elastycznych podkolanówek uciskowych lub bandaży kompresyjnych zmniejsza zdecydowanie niebezpieczeństwo zakrzepicy żylnej, zatorowości płucnej i ogranicza możliwość pojawienia się obrzęków podudzi w czasie i po podróży.

 

Przeciwwskazania do zastosowania ucisku:

  • siniczy bolesny obrzęk kończyny (phlegmasia cerulea dolens)
  • zmiany zarostowe tętnic
  • stany zapalne skóry z wysiękiem
  • reakcje alergiczne

 

Rodzaje wyrobów służących do kompresjoterapii

Ucisk musi być stopniowany i możliwie stały. Pończochy i inne artykuły kompresyjne powinny być zdejmowane na noc i ponownie zakładane zaraz po wstaniu z łóżka. U chorych z owrzodzeniem powinny być na nodze w dzień i w nocy.

Po wprowadzeniu pończoch do leczenia zalecamy ponowną wizytę po określonym czasie w celu upewnienia się, że chory nie ma problemów z zakładaniem pończoch lub bandaży, oraz sprawdzenia, czy pończochy lub bandaże są prawidłowo dopasowane do kończyny.

Nowe pończochy powinny być zmieniane co 3-6 miesięcy

Istnieją różne typy kompresji, np.: pończochy o stopniowanym ucisku, bandaże, przerywana kompresja pneumatyczna. Rozróżnia się bandaże nieelastyczne, krótko, średnio i długo rozciągliwe. Bandaże mogą być tkane i mogą pochłaniać wydzielinę lub nie pochłaniać jej. Każdy materiał uciskowy posiada określone stałe cechy, np. elastyczność (zdolność przeciwdziałania sile wytworzonej przez rozciąganie). Ważna jest także rozciągliwość – charakteryzuje się zmianą długości bandaża podczas rozciągania. Oznacza się ją często jako odsetek w stosunku do nierozciągniętej długości.
Narastająca kompresja na kończynach zależy od stopnia nacisku, promienia kończyny (prawo Laplace’a) i liczby zwojów bandaża.
Nieelastyczne wyroby nie są rozciągliwe ani elastyczne. Krótko rozciągliwe bandaże mają rozciągliwość mniejszą niż 70%, średnio rozciągliwe – w granicach 70-140%, zaś długo rozciągliwe – większą niż 140%. Bandaże nieelastyczne mogą być zakładane po odpowiednim przeszkoleniu na dzień i na noc. Wyroby długo rozciągliwe mogą być stosowane przez wyszkolonego pacjenta tylko w dzień .

Poniższe zdjęcie, to przykład nieprawidłowej kompresjoterapii, która może prowadzić do powikłań. Dobra kompresjoterapia zawsze zaczyna się od palców i obejmuje całe podudzie (bez żadnych przerw) lub sięga wyżej na udo. Opaski dziane podtrzymujące,  jak ta widoczna na zdjęciu nie są stosowane w leczeniu uciskowym.

Każdy nasz pacjent oprócz informacji o rodzaju, stopniu i najlepszych wyrobach kompresyjnych, uzyskuje wiedzę na temat sposobu pomiaru kończyn, metod radzenia sobie z zakładaniem tych wyrobów i ich użytkowaniem.

W leczeniu chorób żył kompresjoterapia stanowi często nieodzowny element terapii. Nie jest jednak metodą, która zastosowana jako jedyna może przynieść pełny efekt. Można to uzyskać tylko w połączeniu z innymi sposobami działania. Dlatego proponujemy, aby zapoznali się Państwo także z tymi metodami leczenia chorób żył, które stosujemy w naszym ośrodku. Może to być w zależności od rodzaju i rozległości zmian żylnych laseroterapia, skleroterapia, małoinwazyjne leczenie endowaskularne, przy bardzo rozległych zmianach leczenie chirurgiczne, czy w przypadku dolegliwości bez wyraźnych zmian żylnych farmakoterapia.